فایده امتحان الهی سنجش میزان اخلاص افراد است/برای عمل به تکلیف باید منتظر زخم زبان‌ها بود

علامه مصباح یزدی در جلسه اخلاق دفتر رهبر معظم انقلاب/

فایده امتحان الهی سنجش میزان اخلاص افراد است/برای عمل به تکلیف باید منتظر زخم زبان‌ها بود

استاد اخلاق حوزه علمیه یکی از فلسفه‌های وجود معاد را تفاوت قائل شدن میان مؤمنان و گناهکاران دانست و گفت: اگر در مقابل اعمال نیکو پاداشی به انسان تعلق می‌گیرد لازم است که در برابر گناه نیز عذاب ببیند.

به گزارش  رسا، آیت‌الله محمد تقی مصباح یزدی، استاد اخلاق حوزه علمیه سه‌شنبه شب در جلسه اخلاق خود که در دفتر مقام معظم رهبری در قم(حسینیه حضرت امام خمینی) برگزار شد، مشکلات فراوان در زندگی آدمی را مورد توجه قرار داد و گفت: چنانچه انسان در برخی موارد متحمل شکست هم بشود باز هم پلی به سوی پیروزی ساخته است.

 

هرچه انسان خودساخته‌تر باشد آرامش بیشتری خواهد داشت

 

وی افزود: در مکتب‌های بشری برای آنکه انسان‌ها بتوانند پس از بروز مشکلات آرامش یابند از تلقین‌هایی بهره گرفته می‌شود که چندان تأثیرگذار نیستند ضمن این‌که حالت‌های بعد از مصیبت‌ها در حقیقت نوعی رفتار انعکاسی هستند و هرچه انسان خودساخته‌تر باشد آرامش بیشتری هم خواهد داشت.

 

استاد اخلاق حوزه علمیه قم با اشاره به فوت فرزند میرزا جواد آقا ملکی تبریزی و آرامش وی پس از این واقعه اظهار داشت: همان روز مهمانانی به خانه این عالم وارسته آمدند و او از آنها پذیرایی کرد و فقط در انتها گفت تشییع جنازه فرزندم فلان موقع است و می‌توانید بیایید، این نوع صبر و آرامش را در هر کسی نمی‌توان یافت.

یادداشت 91 : درس اخلاق (3) عالی ترین مراقبت ها

شیطان یکی از جاهایی که هُل می‌دهد، تعجیل در کار شرّ است، شما بیایید پاتک بزنید به دشمن، یعنی یک جوری این دشمن شما نابود می‌شود با یک تدبیر خیلی ساده؛

گناه پیش آمد، بگو که خب حالا عجله نمی‌کنم، بعداً یک روز به تأخیرش بیانداز، ببین چه اتفاقی می‌افتد؟ دیگر اصلاً انجامش نمی‌دهی. چون همین تأخیر بصیرت به تو می‌دهد، همین تأخیر کمک‌های آسمانی را می‌فرستد، همین تأخیر کمک‌های زمینی را می‌فرستد، اصلاً یک اتفاق‌هایی می‌افتد، اصلاً همین تأخیر موجب می‌شود از آن گناه تنفر پیدا کنی.

شما برعکس با شیطان برخورد بکنید، شیطان آن جایی روی انسان مؤثر است، یعنی یکی از شیوه‌های تأثیرگذاریش یکی از ایستگاه‌های تأثیرگذاریش، آنجایی است که زمان کار شما را می‌خواهد تعیین کند، آن بیداری یک دفعه‌ای احساس نمی‌شود، اما اگر اهل مراقبت باشی در تعجیل‌ها و تأخیرها یک دفعه‌ای بیدار می‌شوی می‌گویی نگاه کن، من خودم عجله‌ای نداشتم با یک وسوسه‌ای که کرد من چهار دقیقه دیگر این داد را بزنم، همین الان این داد را بزنم، نزن،  عقبش بیانداز!

آقا پدر یک کسی را خواستی در بیاوری بعداً در بیاور! آقا به یک کسی خواستی، خیلی ساده‌اش این جوری می‌شود ، به یک کسی فحش خواستی بدهی بعداً بده! دیر نمی‌شود، هر موقع خواستی می‌توانی تعجیل کنی! بیاوریش جلو، دیر نمی‌شود فحش است دیگر، می‌خواهی بدهی، دیگر چیزی نیست.

آقا قهر می‌خواهی بکنی بعداً قهر کن! هر امر منفی را بیانداز بعداً، یک دقتی پیدا می‌کند یک بصیرتی پیدا می‌کنی، یک قدرتی پیدا می‌کنی، از شیطان فاصله می‌گیری از هوای نفست فاصله می‌گیری، اصلاً دیگر کار شر از تو سر نخواهد زد، بسیار تدبیر هوشمندانه‌ای است که ما سر تعجیل‌ها و تأخیرها مراقبت بکنیم نه سر خودِ عمل، گویا آنقدر خودِ عمل اهمیت ندارد که این تعجیل‌ها و تأخیرها.

خب، در این سفارش بسیار ارزشمند مانند بقیه سفارش‌های بسیار ارزشمند امیرالمؤمنین علی ـ‌علیه‌السلام‌ـ چند نکته نهفته است یکی از نکته‌هایی که نکته نیست قاعده بسیار بزرگی است این است که آقا رشد معنوی پیدا کردن نیاز به تدبیر دارد نیاز به نقشه دارد نیاز به برنامه دارد بدون نقشه یلخی نمی‌شود وارد قصه شد، مراقبت از زیر مجموعه‌های همین تدبیر است، محاسبه نفس از زیرمجموعه‌های همین تدبیر است، معرفت نفس از زیرمجموعه‌های مقدماتی و نظری و بنیادین همین تدبیر است.

ماه رجب، شعبان، رمضان شرّ پیش آمد عقب بیافکنیم، متأخرش بکنیم، بگوییم حالا بعداً، هر کار بدی پیش آمد بهش بگوییم بعداً. آنهایی که بخواهند برنامه در این فصل عبادت برای خودشان بریزند نگویند بعداً، از همین امشب شروع کنند، دیگر نگو بعداً ، ماه رمضان شب قدر مقدّماتش را از امشب شروع کن! دیگر نگو بعداً، تو به همه کارهای خیر می‌گویی بعداً، حالا فرصت زیاد است در حالی که فرصت اصلاً زیاد نیست. یک کارهایی را از امروز شروع کنید، حسّ و حال خودتان را تغییر بدهید! در امر خیر تعجیل بکنید! و بعد هر چه شر در این فصل پیش آمد تأخیر بیافکنید، تدبیر لازمه رشد معنوی است و یکی از تدبیرها همین است، یکی از اصول برای تدبیر کردن در مسائل معنوی مواظبت کردن از این تأخیرها و تدبیرهاست در زندگی روزمره این را مدام مواظبت بکنید، درست است؟خدایا آن بزنگاه‌های غفلت را که یک بی‌توجهی ساده موجب می‌شود ما سقوط کنیم و صعود نکنیم آن غفلت‌ها را در ما از بین ببر!

اینجا امیرالمؤمنین علی ـ‌علیه‌السلام‌ـ یکی از این بزنگاه‌ها را دارد اشاره می‌کند لحظه تأخیر لحظه تعجیل ولی شما دو تا نکته را در نظر داشته باشید عرض من تمام، یک. اساساً انسان‌ها کجاها اشتباه می‌کنند؟ یک آفت شناسی یک آسیب شناسی معنوی از خودمان انجام بدهیم. روز قیامت روز حسرت است معنایش این است که ماها خیلی ارزان می‌رویم جهنم و خیلی ارزان بهشت را از دست می‌دهیم.

می‌بینی خدا با ما در دنیا حرف نمی‌زند، آخه حرفی ندارد بزند، چه بزند؟ همه چیز روشن است. در زیارت امین الله ما می‌خوانیم که ای خدا راه‌های به سوی تو آمدن باز است، علامت‌ها مشخص است، بیرق‌ها مشخص است، جهت مشخص است، همه روندگان دارند می‌روند مشکلی نیست کی مانده؟ برای چه مانده؟ الکی مانده. الکی مانده.

رفقا من به شما دارم عرض می‌کنم حالا منِ کور باطن که هیچی غصه می‌خورم برای خودم ولی برای شما عرض می‌کنم، شما مواظبت بکنید، هر چه می‌خواهی لازم داری برای رشد، دارید، دارید، در جیبتان هست، دست نمی‌برید کلید را در بیاوری ایستاده پشت در می‌گوید این در قفل است باز نمی‌شود خب در بیاور باز کن!

امیرالمؤمنین علی ـ‌علیه‌السلام‌ـ می‌فرماید شما به عمل به آنچه که می‌دانید محتاج‌تر هستید، تا دانستن آنچه نمیدانید. مگر حضرت می‌دانستند ما چقدر می‌دانیم که حکم کلی صادر کردند؟ آقا معمولاً بشر همین است دیگر، آقا معمولاً انسان همین است.

تأخیر در شرّ بکنید خیلی از اتفاقات روحی خودتان را، خیلی از ویژگی‌های خودتان را دقیقاً خواهید دید، عجله که می‌کنی در شرّ نه خودت را می‌بینی نه شرّ می‌بینی نه رابطه خودت را با شرّ می‌بینی نه اثری که شرّ روی خودت داری می‌بینی، اصلاً هیچ کدام را نمی‌بینی.

اهل‌بیت آدم خوب به دردشان نمی‌خورد، آدم خوب هوشیار به دردشان می‌خورد، آدمی که در اثر هوشیاری خوب شده به دردشان می‌خورد، آدم خوب ناهوشیار زمین می‌خورد، زمین هم نخورد خدا بهش لطف کرده به درد نمی‌خورد، اما آدم خوب هوشیار به درد می‌خورد، آدم هوشیار خوب خیلی به درد می‌خورد من احساس می‌کنم آدم هوشیار خوب را اهل‌بیت بهش بیشتر نزدیک می‌شوند بیشتر به عنوان رفاقت قبولش می‌کنند. انشاءالله ما جزو آن آدم‌ها باشیم.

یادداشت 48 : درس اخلاق (2) آدم شدن یعنی از سطح به عمق رفتن

ما جزئیاتی که رعایت می‌کنیم جزئیات متناسب با نیازِ خاص خودمان نیست، مثلاً یک وقتی هست یک استاد عارفی می‌آید به شما می‌گوید ببین شما فلان کار را درست کن همۀ اوضاعت درست می‌شود، گیرت آنجاست  ،  یا به یک کسی دیگر می‌گوید که ببین شما این چهار تا را باید مواظب باشی، شما مواظب چهار تای دیگر هستی که برایت آسان است، مواظب این چهار تا باش که برایت سخت است، از زیر اینها در نرو!

آدم استاد خصوصی داشته باشد که به آدم سفارش ویژه بدهد و به جزئیات خاصی انسان را متوجه بکند، بله آنجاست که جزئیات دیگر این آسیب را ندارند، ولی چون معمولاً ما آن جزئیاتی را رعایت می‌کنیم که مطابق هوای نفس‌مان هست یا حداقل مخالفش نیست یا فوقش مخالفت جدّی با هوای نفسِ ما ندارد می‌بینید در کنارِ آن جزئیات هوای نفس‌مان هم فعال است.خطرِ مال خود کردن آن جزئیات رفتاری صحیح توسط نفس هم که باقی است، نفس انسان می‌آید همان رفتارهای جزئی صحیح را هم مال خود می‌کند.

آدم شدن یعنی از سطح به عمق رفتن، آدم شدن یعنی یک مسیر بی‌نهایت را در مقابل رو دیدن، آدم شدن یعنی ببینید اینها را یکی یکی آدم هی بهش توجه کند، آدم شدن یعنی ظرفیت پیدا کردن برای ملاقات خداوند متعال، تناسب روحی پیدا کردن با خداوند متعال تا این اشتیاق حتّی به ملاقات پدید بیاید.

امّا حُسن جزئیات چیست؟ حُسنش هم بگویم خیلی از اوقات هست آدم در کلّیات می‌ماند نمی‌فهمد که این کلّیات را چقدر دارد رعایت می‌کند، وقتی فهرستی از جزئیات بهش بدهند و ببیند که اِ این هیچ وقت نمی‌تواند این یک دانه کار جزئی را درست بکند می‌فهمد که چه گیر کلان و کلّی در وجودش هست، این هم حُسنش، اول آسیبش را عرض کردیم این هم حُسنش.

آقا تو این را چرا نمی‌توانی درست بکنی؟ چرا وقتی تنها هستی عبادتت با وقتی که در جمع هستی فرق می‌کند؟ همین یک دانه را درستش کن، تازه در تنهایی بهتر باشد، ضمن اینکه آن حرف قبلی‌مان را پس نگرفتیم ها، این را درست کردی فکر نکن کارَت درست است، ممکن است اتفاقاً این را تو راحت می‌توانستی درست بکنی.

معمولاً ما بعضی از جزئیات را رعایت می‌کنیم و معمولاً جزئیاتی را رعایت می‌کنیم که متناسب روح‌مان هست، باهاش آدم نمی‌شویم، یک جوری مدیریت می‌کنیم، جزئیاتی از دین را رعایت کنیم که قطعاً آدم نشویم، این را کاملاً هوشمندانه تعقیب می‌کنیم ، ما بلد هستیم چه کار کنیم خودمان می‌فهمیم.

چرا باید به جزئیات پرداخت؟ چون گاهی از اوقات نمی‌دانیم واقعاً آن کلّیاتی که ذکر شده در ما تحقق پیدا کرده یا نه؟ ما سر جزئیات باید مچ خودمان را بگیریم. مثل آقای بهجت، حاج آقا فخر، خوبان، می‌گفتند رعایت کردن در، اخلاق، عرفان در رعایت جزئیات است، مثلاً از خوبان یک چیزهایی نقل می‌کنند آدم واقعاً تعجب می‌کند.

می‌گویند مثلاً آن آقا از کوه خضر که مدّتی آنجا اقامت کرده بوده آمده بوده به سمت منزل، ساکش را بر می‌دارد حوله‌اش را در می‌آورد می‌خواهد صورتش را خشک کند می‌گویند همان‌جوری ماند، می‌گویند چه شده؟ می‌گویند یک مورچه مثلاً آنجا در این رفته در ساک ما، وسایل ما، هیچی بر می‌دارد این همه راه می‌برد این مورچه را برساند سر جایش برگردد، حالا کوه خضر کجا، وسط شهر قم کجا، به خاطر همان یک دانه مورچه.

یادداشت 14 : معجزه ایی در درس اخلاق (کلام اول).

1.        اعمال ما اکثرا پذیرفته نمیشوند ولی آرزوهای خوب ما اکثرا پذیرفته می‌شوند و به ما ارزش میدهند و ما را وارد بهشت  میکنند.

2.        تو که با نماز صبح نمیروی بهشت ! ولی با همین ناراحتی که به خاطر قضا شدن نماز صبح داری میروی بهشت.

3.      امیرالمومنین میفرماید: اگر مردم می‌دیدند که  چه مقدار از اعمال به آسمان می‌رود و بعد برمیگردد به سر صاحبش  می‌خورد و قبول نمیشود، مردم به یکدیگر میگفتند : آقا دیگه نمیخواهد کاری انجام بدهی هیچ کدامش قبول نمیشود. ما دیدیم خبری نیست.

4.      تمام دنیای ما تحت تاثیر علاقه های ماست.

5.      کسانی هستند که با یک عمر دوست دارم آدم خوبی بشم می روند پیش آقای بهجت در آن دنیا

6.      غرض اخلاق، ولایت الله است که بپذیری، هر لحظه خدا هر دستوری داد بپذیری. غرض اخلاق این نیست که تو منظم بشوی، حالا منظم شدی، زنبور عسل هم منظم است؛ حالا من دیگر کلمات محترمانه استفاده کردم کسی بهش برنخورد.

........................................................................................